Kalp Ritim Bozukluğu (Aritmi)

KALP RİTİM BOZUKLUĞU (ARİTMİ)

Kalp ritim bozukluğu (aritmi) nedir?

Kalp ritim bozukluğu yada diğer adıyla aritmi dediğimiz durum kalbin normal olması gereken düzenli ritmi dışındaki bütün anormal ritimleri ifade eder.  Ritim bozukluğu dediğimizde kalbin normalden hızlı çalışması (taşikardi), normalden yavaş çalışması (bradikardi) ve hız yönünden normal olmasına karşılık düzensiz çalışmasından söz etmiş oluruz.

Ritim bozukluğunun nedenleri nelerdir?

Kalp ritim bozukluğu genellikle kalbin elektrik sisteminde elektriksel uyarıların oluşumunda yada iletilmesinde yaşanan sorunlardan kaynaklanır. Bu durum genellikle kalbin oluşumu sırasında kalbin elektriksel olarak yapılanmasında meydana gelen anormalliklere bağlı olarak doğumsal bir durum olarak ortaya çıkar. Bazende doğumdan sonra yaşamın hehangi bir döneminde bazı kardiyak yapısal hastalıklara, kalp dışı bazı hastalıklara, hormonal yada elektrolik bozukluklarına bağlı  edinsel bir durum olarakta ortaya çıkabilir.

Elektriksel uyarıların oluşumu ile ilgili  problem ya elektriksel uyarıları oluşturan  sinüs düğümünün yeterli uyarı oluşturamamasına yada sinüs düğümü dışında kalbin farklı bir bölgesinin uyarı oluşturma fonksiyonu kazanıp bu görevi sinüs düğümünden devralmasına bağlı gelişir. Elektriksek uyarıların iletilmesi ile ilgili problemde ise kalbin normal elektriksel ileti yollarının yanında ilave ektra ileti yollarının varlığı söz konusudur. Burada normal elektriksel ileti yolu ile  ekstra ileti yolları arasında kısa devre oluşarak ritim bozukluğuna yol açar.

Kalple ilgili hemen hemen tüm hastalıklar; kalp damar hastalıkları, kalp yetersizliği, kardiyomiyopati olarak adlandırdığımız kalp kası hastalıkları, ve kalp kapak hastalıkları, ritim bozukluğu gelişimine zemin olutururlar. Tansiyon yüksekliği, diyabet, tiroit  ve böbrek üstü bezler ile ilgili sorunlar, akciğerle ilgili astım ve kronik broşit gibi hastalıklar, uyku apnesi gibi çok sık görülen durumlar ritim bozukluğuna yol açan kalp dışı hastalıklardan bazılarıdır.  Bunun yanında aşırı stres, yorgunluk, uykusuzlık, sigara ve alkol gibi zaralı alışkanlıklar, aşırı kahve içimi gibi aşırı kafein tüketimi, enerji içecekleri ritim bozukluğu gelişimini tetikleyen faktörler olarak sayılabilir.

Kalp ritim bozukluğu belirtileri nelerdir?

Kalp ritim bozukluğunun en sık görülen belirtisi çarpıntı; kalbin hızlı atması, güçlü atması yada düzensiz atması hissidir.  Kalbin çok hızlı yada çok yavaş çalışması vücudumuza ve beynimize yeterli kan pompalanamamasına yol açarak baş dönmesi, gör kararması, sersemlik, yorgunluk ve bayılmaya  neden olabilir. Bunun yanında ritim bozuklşuğuna bağlı nefes darlığı, göğüs ağrısı, ve terleme gibi belirtilerde görülebilir.

Ritim bozukluğu tanısı nasıl konulur?

Elektrokardiyografi (EKG)

Ritim bozukluklarını tanımlamak için kullanılan en basit tetkik elektrokardiyografi (EKG)’dir. EKG kalp kasının, elektriksel uyarı ve  iletim sisteminin çalışmasını incelemek üzere kalpte meydana gelen elektriksel faaliyetlerin vücut yüzeyinden kaydedilmesi işlemidir. Göğüs kafesi üzerine  ve kol-bacaklara yerleştirilen elektrod adı verilen yapılarla kalbin elektriksek aktivitesi elde edilerek ve bir kağıt üzerine yazdırılarak EKG elde edilir. Elde edilen bu kayıt yaklaşık 10 saniyelik bir süreyi gösterir.  Bu nedenle kısa süren ritim bozukluklarını EKG kaydı ile yakalamak mümkün olmayabilir. Ritim bozukluğu sırasında çekilen EKG ritim bozukluğunun ne olduğunu ve nereden kaynaklandığını gösterirken, hastanın  şikayetleri geçmiş, ritim bozukluğu düzelmişken çekilen EKG tamamen normal olabilir.   Bu durumda ritim bozukluğunu yakalayabilmek, tespit edip tanı koyabilmek için daha uzun süreli kalp ritmini kaydeden tetkikleri  yapmak gerekir.

EKG Holter testi

Kalp ritim bozukluklarını tespit etmek için EKG’ye göre çok daha uzun süreli kayıt yapan bir tür taşınabilir EKG cihazıdır. EKG  Holter cihazı bir insanın kalp ile ilgili elektriksel faaliyetini kesintisiz sürekli kayıt eder. Bu kayıt işlemini daha önce belirlenen bir süreyle yapar. Kayıt süresi genellikle 24 saat ile 72  saat arasında değişir. Bu süre hastanın şikayetlerinin sıklığına göre değişir. Her gün ritim bozukluğu ile ilgili şikayeti olan hastaya 24 saatlik EKG Holter testi yeterli iken. Haftada birkaç kez tekrarlayan şikayeti olan hastaya 72 saatlik EKG Holter testi yapılması daha uygun olur. EKG Holter cihazında elektrotlar bulunur bu elektrotlar EKG’de olduğu gibi bir göğüs bandı yardımıyla göğüs kafesine yerleştirilerek kalbin elektriksel faaliyeti kaydedilir. EKG Holter cihazı tarafından elde edilen kayıtlar doktor tarafından analiz edilmek üzere bilgisayara aktarılır. Bilgisayar ortamında elde edilen kayıtların değerlendirmesi sonucunda kalple ilgili ritim sorununun var olup olmadığı, varsa ne tür bir ritimsel sorunun olduğu kararına varılır.  EKG Holter kaydı süresince hastanın ritimle ilgili herhangi bir şikayetinin olmaması durumunda EKG Holter sonucunun normal çıkması hastada ritim bozukluğu varlığını ekarte ettirmez. Yanı bazı hastalarda 72 saatlik EKG Holter testinde bile ritim bozukluğunu yakalayamayabilir. Bu durum özellikle ritim bozukluğu şikayetleri nadir görülen hastalarda karşılaşılan bir durumdur.  Ritimle ilgili şikayetleri çok daha nadir ortaya çıkan, bu nedenle EKG Holter testinde ritim bozukluğunu yakalayamadığımız hastalarda daha uzun süre (haftalar-aylar) EKG kaydı yapabildiğimiz, sürekli kayıt yapmayan, hasta tarafından şikayet anında aktive edilerek kayıt alan cihazlar kullanılabilir.

Olay Kaydedici (Event recorder)

Olay kaydedici cihazlar çok daha uzun süreli (haftalar-aylar) EKG kaydı yapan cihazlardır. EKG Holter cihazında olduğu gibi hasta üzerinde kayıt yapar. Ancak cihaz sürekli kayıt yapmaz, hasta tarafından şikayet anında aktive edilerek kayıt alır.  Ritim bozukluğu ile ilgili şikayetleri çok nadir ve  kısa süreli olan hastalar için uygun bir tanısal testtir.

Eforlu EKG testi (Stres Testi )

Efor testi kişiye belli kriterlere uygun şekilde egzersiz yaptırılarak bu sırada  belli aralıklarla EKG kaydının alınma işlemidir. Efor testi ritim bozukluğu tanısında rutin kullanılan bir tetkik değildir. Ritim bozukluğu ile ilgili şikayetlerini ağırlıkla hareketliylen, çalışırken yada efor sırasında yaşayan hastalarda ritim bozukluğu ile ilgili yararlı bilgiler sağlayabilir.

Ekokardiyografi

Kalbin hareketli görüntülerini alabildiğimiz, kalbin ultrasonografisi olarakta adlandırılan bir tetkiktir.  Ritim bozukluğu ile ilgili direkt bilgi sağlamaz. Ancak ritim bozukluğu gelişmesine zemin oluşturacak yapısal kalp hastalıklarının (kalp yetersizli, kalp kası hastalığı, kalp kapak hastalığı gibi) tespitini yapmamızı sağlayan çok değerli bir tetkiktir.

Elektrofizyolojik çalışma (EFÇ yada EPS) istanbul

Kalp ritim bozukluklarını teşhis etme amaçlı yapılan bir işlemdir.  Elektrofizyolojik çalışma, kalbin elektrik sistemini ve dolayısıyla bu sistemden kaynaklanan ritim bozukluklarının en detaylı şekilde incelenmesini sağlayan girişimsel bir tanı yöntemidir.  Ani başlayan, kısa süren vede nadir tekrarlayan çarpıntı  ataklarının  EKG yada EKG Holter tetkikleri ile yakalanması neredeyse imkansızdır. Bu durumda yapacağımız elektrofizyolojik çalışma ile hastada ritim bozukluğunun tanısı konulabilir.  Buna karşılık bazı hastalarda  çarpıntı atakları sık tekrarlar, ve uzun sürer. Bu durumda  EKG yada EKG Holterle ritim bozukluğu tanısını koymak mümkündür.  Ritim bozukluğu tanısı konmuş bu gibi hastalarda ritim bozukluğunun mekanizmasını, kaynaklandığı bölgeyi  ve ne tür bir tedavi yöntemine uygun olduğuna karar vermek içinde elektrofizyolojik çalışma yapılabilir.

Elektrofizyolojik çalışma nasıl yapılır?

Elektrofizyolojik çalışma ağrılı bir işlem değildir. Bu nedenle genellikle uyanık yapılan bir incelemedir.   Amaç ve işlev yönünden tamamen farklı olmakla birlikte teknik olarak  bir damardan girilerek kalbe damar yoluyla ulaşılarak yapılan bir inceleme olması nedeniyle koroner anjiyografi işlemine benzer.   Koroner anjiyografide kalbi besleyen damarların görüntülenmesi söz konusu iken elektrofizyolojik çalışmada kalbin elektriksek yapısının detaylı incelemesi yapılmaktadır.  Damara giriş yapılan bölge lokal olarak uyuşturulur. Çocuklarda, huzursuz, aşırı heyecanlı yada anksiyetesi yüksek olan yetişkin hastalarda işlem yüzeyel sedasyon yada hastanın durumuna göre derin sedasyon (derin uyku) uygulanarak yapılabilir.

Sağ kasık, sol kasık yada boyun bölgesindeki toplar damarlardan  girilerek  kalbe ulaşılır ve kalbin elektriksel işlevi incelenir.  Kalbe iletilen 2-3 mm kalınlığındaki kablolar (kateterler) yoluyla kalbin elektriksel sistemi her yönüyle incelenir. Kablolar üzerinde yer alan elektrodlar vasıtasıyla kalpten elektriksel  sinyaller alınabilir ve gerekli görüldüğünde kalbe elektiksel uyarı verilerek detaylı inceleme yapılabilir.

Elektrofizyolojik çalışma niçin yapılır?

Elektrofizyolojik çalışma  kalp ritim bozukluklarının tanısını koyma amacıyla kalbin elektriksel yapısının (uyarı ve ileti sistemi) incelenmesine yönelik yapılır.  Kalbin hem hızlı  hemde yavaş çalışması ile ilişkili ritim bozukluklarının tanısının konulmasında  ve tedavi kararının verilmesinde en detaylı bilgileri sağlayan tanısal bir testtir. Bunun yanında ritim bozukluğu ile ilişkili olduğu düşünülen bayılma (senkop)’nın  nedeninin ortaya konulmasında da elektrofizyolojik çalışma yapılması gerekebilir.

Ablasyon:

Ablasyon ritim bozukluklarının kalıcı olarak tedavi edilmesini ve tamamen giderilmesini sağlayan işlemdir.  Elektrofizyolojik çalışmanın yani tanısal incelemenin devamında yapılan  tedavi işlemidir.  Yapılan elektrofizyolojik çalışma sonucunda tedavi gerektiren, ablasyon işlemi ile tedavisi mümkün olan bir ritim bozukluğu tespit edildiğinde, işlemin ikinci aşaması olan ablasyon işlemine geçilerek aynı seansta ritim bozukluğunun tedavisi yapılarak tam ve kalıcı bir iyileşme sağlanabilir.

Ablasyon işleminde amaç, ritim bozukluğuna neden olan kalpteki sorunlu bölgenin fonksiyonel olarak tamamen ortadan kaldırılması yada yok edilmesidir. Sorunlu bölgenin işlevi yada fonksiyonu ısıtarak yada soğutarak olmak üzere iki şekilde ortadan kaldırılabilir.

Radyofrekans enerji, ablasyon işlemi sırasında ısı kaynağı olarak kullanılır ve bu işlem sıcak ablasyon olarak adlandırılır.  Bu ablasyon işlemi sırasında ritim bozukluğuna neden olan sorunlu bölge radyofrekans enerji ile 50-70 dereceye kadar ısıtılarak fonksiyonunu tamamen ve kalıcı olarak yitirir.  Bunun sonucunda ablasyon tedavisi uygulanan bu bölgeden  bir daha ritim bozukluğu gelişmez.

Soğuk ablasyon (dondurma işlemi) işlemi sırasında Nitrojen gazı kullanılarak sorunlu bölge -50 ile -70 derecelere kadar soğutularak  dondurulur. Bu sayede ısıtma işleminde olduğu gibi ritim bozukluğuna neden olan sorunlu bölgenin fonksiyonu kalıcı olarak ortadan kaldırılmış olur.

Neye göre sıcak ve soğuk ablasyon kararı verilir?

Isıtarak ve soğutarak ablasyon işlemlerinin birbirine göre avantaj ve tezavantajları vardır.  Hangi yöntemin tercih edileceği  ritim bozukluğunun türüne, kalbin kendi elektriksel yapısına yani riskli bölgelere yakınlığına, hastanın yetişkin yada çocuk olmasına göre karar verilir.

Ablasyon işlemi nasıl uygulanır?

Yok etme anlamına gelen ablasyon işlemi tanısal işlem olan EPS işleminin devamında ikinci aşaması şeklinde uygulanan bir tedavi işlemi olduğundan  EPS işlemine benzer şekilde yapılır.  Ablasyon işlemi sırasında farklı olarak ablasyon işleminin yapılacağı ilave bir kablo(kateter) kullanılmasıdır. Özetlersek, ilk aşamada elektrofizyolojik çalışma ile ritim bozukluğunun yerini ve oluşum mekanizmasını tespit ettikten sonra ikinci aşamada ablasyon işlemi ile sorunlu olan bu bölge  işlevsel yönden ortadan kaldırılır.

Ritim bozukluğunun tedavisinde ablasyonu niçin tercih edelim?

Kalp ritim bozukluklarında ablasyon tedavisi ile ritim bozukluğuna neden olan sorunlu bölge tamamen ve kalıcı olarak ortadan kaldırılır. Böylece hastanın ritim bozukluğu kalıcı olarak, tamamen giderilmiş olur.  Ritim bozukluklarının çoğunda ablasyon işleminin başarı oranı %90’ın üzerindedir. Bazı ritim bozukluklarında %100’e yakındır. Bu nedenle ablasyon işleminin özellikle işlem başarısının yüksek olduğu  ritim sorunlarında  tedavide ilk seçenek olarak düşünülmesi gerekir.  İlaç tedavisinden yeterli ve kalıcı sonuç alınamaması, ilaç yan etkileri ve tedavinin ömür boyu kullanılacak olması ablasyon işleminin tedavide ilk seçenek olarak  karşımıza gelmesinin önemli nedenlerindendir.

Ablasyon tedavisimi? İlaç tedavisimi?

Ritim bozukluğu olan hastaların  bu yönde önceliği farklı olabilir.

Bazı hastalar ablasyon işlemine göre daha basit ilaç  ile tedavisine devam etmek isterken, bazı hastalar mevcut ritim sorunundan tamamen ve kalıcı olarak kurtulmak isteyebiliyor.  Özellikle ilaç tedavisi ile ritimle ilgili şikayetleri tamamen kontrol  altına alınan hastalar ilaç tedavisine devam edebilirler. Bu hastalara ablasyon işlemi uygulanması gibi bir zorunluluk yoktur.  Ancak ilaç tedavisi ile  ritim  problemi  yeterli düzeyde kontrol altına alınamayan, kesin ve kalıcı çözüm arayan  hastalara ablasyon işlemi uygulanması daha uygun bir yaklaşım olur.  Burada karar verirken ritim bozukluğunun türü, ablasyon işleminin mevcut ritim bozukluğundaki başarı ve risk oranları, ilaç tedavisinin olası yan etkileri, ilaç tedavisinin mevcut ritim bozukluğunda ve hastadaki etkinliği ve bazı durumlarda hastanın tercihi dikkate alınmalıdır.

Her çarpıntı ritim bozukluğumudur?

Normal  şartlarda kalbimiz kesintisiz çalışmasına  karşılık biz kalbimizin atışlarını hissetmeyiz.  Kalp atışlarının hissedilmesi bile başlıbaşına rahatsızlık verici bir hisdir. Çarpıntı kişinin kalp atışlarını  rahatsızlık verici şekilde hissetmesi durumudur.  Burada kalp ritmi normal, olması gerekenden daha hızlı, daha güçlü yada düzensiz olabilir.  Buna göre her çarpıntı şikayetinin ritim bozukluğu olmadığını rahatlıkla söyleyebiliriz

Çarpıntı şikayetim nasıl olursa doktora başvurmalıyım?

Kalbimizin normalden biraz hızlı çalışması yani istirahatte kalp hızımızın 90-100/dk düzeyinde seyretmesi biraz hareketli, heyecanlı, endişe ve kaygı düzeyi yüksek olan ve panik yapıdaki kişilerde  normal olarak görülebilen bir durumdur.  Bu durum direkt kalple ilgili olmayıp bir kardiyoloğa başvurmayı gerektirmez.  Sebepsiz bir şekilde, beklenmdik bir anda ani başlayıp ani sonlanan çarpıntı atakları olan hastalar  mutlaka bir kardiyoloji uzmanı tarafından ritim bozukluğu yönünden değerlendirilmesi gerekir.  Çarpıntı ile birlikte göğüs ağrısı, nefes darlığı, baş dönmesi yada bayılma gibi durumların eşlik ettiği hastalar bir kardiyoloji uzmanına daha ivedilikle başvurmaları gerekir.

Ritim bozukluğunun tedavisi nedir?

Ritim bozukluklarında ilaç tedavisi ile hastanın çarpıntı şikayetlerinin sıklığı, şiddeti ve süresi azalabilir yada şikayetler tamamen kontrol altına alınabilir.  Ancak şikayetlerdeki bu iyileşme kalıcı bir durum olmayıp ilacı düzenli kullandığımız sürece devam eder. İlacı kestiğimizde şikayetler tedaviye başlamadan öncesine benzer şekilde tekrar başlar.  Bazende ritim bozukluğu ile ilgili tüm ilaç tedavilerini denememize rağmen çarpıntı şikayetlerinde hiçbir düzelme olmayabilir.  Özetleyecek olursak ritim bozukluklarında ilaç tedavisi hem kalıcı bir çözüm sağlamaz, hemde etkinliği kişiden kişiye, ritim bozukluğunun tipine göre değişkenlik gösterir.

Ritim bozukluklarının gerçek anlamda tedavisi ablasyon tedavisidir. Burada ritim bozukluğuna neden olan sorunlu bölgeye uygulanan  ablasyon (yok etme) işlemi ile sorunun kaynağı kalıcı olarak yok edilmiş olur.

Ritim bozukluğunun hayati riski varmıdır?

Ritim bozuklukları genellikle hayati risk oluşturmaz. Ancak nadir görülen özellikle kalbin karıncık bölgesinden kaynaklanan ventriküler aritmi olarak adlandırdığımız ritim bozuklukları hayati risk oluşturabilir.  Hayati riskin belirlenmesi için ritim bozukluğu yada çarpıntı şikayeti olan kişilerin bir kardiyoloji uzmanı tarafından değerlendirilmesi gerekir.

Ritim bozukluğu ile yaşanırmı?

Ritim bozukluklarının  çoğu hayati yada sağlık yönünden bir risk oluşturmaz. Yalnızca kişide çarpıntı şikayetine neden olur. Bu durumda çarpıntı atakları çok nadir ve şikayetleri hafif olan hastalarda herhangi  bir tedavi uygulanmadan mevcut ritim bozukluğu ile yaşanabilir.  Hayati risk oluştumayan ancak çarpıntı atakları sık tekrarlayan ve şikayetleri ağır seyreden hastalara mutlaka tedavi uygulanması gerekir.  Tartışmasız bir şekilde hayati risk oluşturan ritim bozukluklarının  tedavi edilmesi zaruridir.

Çarpıntı ile taşikardi, aritmi aynımıdır?

Çarpıntı kişinin kalp atışlarını hızlı, güçlü yada düzensiz olarak rahatsız edici şekilde hissedilmesi durumudur.  Taşikardi ise kalbin normalden daha hızlı çalışması durumudur.  Yani çarpıntı şikayeti daha geniş bir kavramdır.  Taşikardi olmadanda  hasta güçlü yada düzensiz kalp atışlarını çarpıntı şikayeti olarak ifade edebilir.  Aritmi  ise ritim bozukluğu ile ilgili tüm kavramları içeren bir durumdur.  Kalbin hızlı çalışması, yavaş çalışması,  ve düzensiz çalışması aritmi olarak ifade edilebilir.  Buradanda anlaşılcağı gibi bu üç kavramda anlam ve içerik yönünden birbiriyle ilişkili ancak birbirinden farklıdır.

Ritim bozukluğumu?, panik atakmı? Nasıl ayırt ederiz?

Gerçek bir ritim bozukluğu beklenmedik bir anda ani başlayan ve bir süre sonra ani sonlanan çarpıntı atağı şeklinde ortaya çıkar.  Panik atakta ise kişinin paniklemesine yol açan bir durumla birlikte çarpıntısı başlar. Çarpıntının hızı yavaş yavaş artar, takibinde yavaşlayarak çarpıntı sonlanır. Bunun yanında endişe, kaygı, korku yada panik gibi emosyonel durumlar gerçek ritimsel bir sorunun nedeni değil ancak tetikleyicisi olabilir.  Nedensiz bir şekilde ani ortaya çıkan ve ani sonlanan çarpıntı ataklarını ritim bozukluğu olarak değerlendirmek  gerekir.

Ritim bozukluğum var. Ömür boyu ilaç kullanmalımıyım?

İlaç tedavisi ritim bozukluğunu kalıcı olarak ortadan kaldıran bir tedavi yöntemi değildir.  Bu nedenle  ritim bozukluğu ilaç tedavisi ile kontrol altına alınmış ve alternatif  ablasyon gibi bir tedavi planlanmıyorsa ömür boyu ilaç kullanmamız gerekir.